نقشه‌برداري
نقشه‌برداري يا مهندسي نقشه‌برداري، شاخه‌اي از علوم مهندسي است که به جمع‌آوري، آماده‌سازي، ذخيره‌سازي، پردازش، مديريت، تحليل، تلفيق، بازيابي و انتقال داده‌هاي مکان مرجع مي‌پردازد.
معمولاً عمليات نقشه‌برداري شامل دو مرحله برداشت (يا اندازه‌گيري و محاسبه) و ارائه نتايج کار است. در مرحله اندازه‌گيري، از وسايل و دستگاه‌ها (نظير توتال استيشن‌ها، تئودوليتها، جي‌پي‌اس و …) و نيز روش‌هاي مختلفي استفاده مي‌شود تا داده‌هاي لازم براي مرحله دوم بدست آيد. نتايج کار به صورتهاي آنالوگ (نقشه، مقاطع طولي و عرضي و…) يا رقومي (مانند جدول‌ها، مدل‌هاي رقمي زمين) ارائه مي‌گردد.
در نقشه‌برداري از مناطق کوچک اثر کرويت زمين تقريباً ناچيز است و مي‌توان زمين را در منطقه کوچکي مسطح در نظر گرفت. در مواقعي که زمين را مسطح فرض کنيم روش نقشه‌برداري، مستوي ناميده مي‌شود اين فرضيه ماداميکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کيلومتر مربع نکند قابل قبول است. نقشه‌برداري مسطح (مستوي) براي کارهاي مهندسي، معماري، شهرسازي، باستانشناسي، کارهاي ثبت و املاکي، تجاري، اکتشافي بکار مي‌رود. براي نمايش اطلاعات جمع‌آوري شده در نقشه‌برداري از سيستم تصوير استفاده مي‌گردد.
آموزش
نقشه‌برداري در سطوح گوناگون آموزش داده مي‌شود. داوطلبان ورود به اين رشته بايد در رياضيات (هندسه، مثلثات) و فيزيک دوره دبيرستان قوي باشند و نيز علاقه‌مندي و آمادگي جسمي لازم براي کارهاي صحرايي را دارا باشند.
بعضي دروس تخصصي اين رشته عبارت‌اند از: راه‌سازي، تئوري خطاها، سرشکني، نقشه‌برداري، ژئودزي (جهت تعيين شکل زمين)، فتوگرامتري، کارتوگرافي، هيدروگرافي (نقشه‌برداري از بستر دريا)، نقشه‌برداري زير زميني و ژئودتيک، کاداستر، پروژه و کارآموزي مي‌باشند.
امکان ادامه تحصيل در اين رشته تا حد دکتري در ايران موجود است.
گرايش
نقشه‌برداري شامل گرايش‌هاي زير مي‌باشد:
ژئودزي
ژئودزي نوع پايه نقشه‌برداري جهت تعيين و بررسي شکل و ابعاد زمين و عوارض سطحي آن.
فتوگرامتري
فتوگرامتري، تهيه? نقشه با استفاده از عکس برداري زميني، هوايي يا ماهواره‌اي.
سامانه اطلاعات مکاني
سامانه اطلاعات مکاني (GIS) در اين سيستم همه اطلاعات به صورت مکان مرجع، دسته‌بندي مي‌شوند و کاربردهاي فراواني دارد، از جمله ذخيره، بازيابي، به هنگام‌سازي و پردازش داده‌هاي مکاني به منظور اتخاذ يا پشتيباني يک تصميم براي حل يک مسئله، به بهترين روش و کمترين هزينه را ممکن مي‌سازد.
سنجش از دور
سنجش از دور (RS) جمع‌آوري اطلاعات از عوارض سطح زمين، بدون تماس فيزيکي است، که بيشترين اتکاي آن به تصاوير ماهواره‌اي مي‌باشد.
کاداستر
کاداستر (پارسل مپ) به نقشه‌برداري ثبتي گفته مي‌شود، اغلب اين‌گونه نقشه‌برداري، ارزش حقوقي دارد.
آب‌نگاري
آب‌نگاري (هيدروگرافي) تهيه نقشه و داده‌هاي مکاني از ژرفاي آب‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
زمينه‌هاي فعاليت
نقشه‌برداري مسير
نقشه‌برداري مسير، براي طراحي و پياده کردن مسيرها از قبيل راه، راه‌آهن و کانال‌کشي استفاده مي‌گردد.
نقشه‌برداري زيرزميني
نقشه‌برداري زيرزميني، موضوع آن برداشت يا پياده کردن نقشه‌هاي تونل‌ها و معادن است.
نقشه‌برداري هيدروگرافي
نقشه‌برداري هيدروگرافي، به منظور داشتن موقعيت عمق درياها و رودخانه‌ها جهت عبور و مرور کشتي‌ها، زيردريايي‌ها، محل عبور لوله‌هاي نفت و گاز در اعماق درياها، ايجاد اسکله‌هاي جديد و مکانيزه، احياي بنادر و تأسيسات ساحلي متعلق به آنها، همچنين بهره‌برداري صحيح و بهينه از درياچه‌ها و سدها، از آن استفاده مي‌شود.
نقشه‌برداري نظامي
نقشه‌برداري نظامي، براي تهيه نقشه‌هاي نظامي و تعيين نقاط مهم استراتژيکي يک منطقه و براي اهداف نظامي و آرايش و استقرار نيروهاي رزمنده و مواضع تعرضي و دفاعي با مقياس بزرگ مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
نقشه‌برداري ثبتي
نقشه‌برداري ثبتي، با هدف تعيين حدود اراضي و مساحت قطعات ملکي، در حوزه املاک و مستغلات مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
نقشه‌برداري شهري
نقشه‌برداري شهري، براي تهيه و اجراي طرح‌هاي جامع و تفصيلي و هادي شهرها به کار مي‌رود.
نرم‌افزارها
با پيشرفت علم و گسترش نرم‌افزارهاي کامپيوتري باعث شد که ديگر روش‌هاي سنتي جاي خود را به نرم‌افزارهاي بدهد؛ که مي‌توان به چند نرم‌افزار پرکاربرد اشاره نمود:
اتودسک اتوکد (به انگليسي: Autodesk Auto CAD): نخستين نرم‌افزار نقشه‌کشي جان واکر و پايه‌گذار شرکت اتودسک، مبتکر نرم‌افزار اتوکد که در سال 1982 وارد بازار شد. نخستين نسخه آن کمتر از دو مگابايت حجم داشت و تنها شامل 17 دستور براي ترسيم بود. در حال حاضر 33 نسخه (از اتوکد 1 تا 2019) انتشار يافته که مي‌توان به چهار دوره تقسيم کرد
دوره اول: تکامل نرم‌افزار با تکميل دستورالعمل‌هاي ترسيمات دوبعدي تا اتوکد ويرايش 10 ادامه دارد
دوره دوم: امکان ايجاد فضاي سه بعدي با خصلت صفحه‌اي در محيط اتوکد 10
دوره سوم: استفاده از فناوري پنجره‌هاي محاوره‌اي در نرم‌افزار و آسان‌سازي ارتباط با صفحه کار اتوکد 11 و 12
دوره چهارم: امکان ايجاد حجم‌ها سه بعدي در محيط‌هاي 14 به بعد. توانايي ايجاد اشکال سه بعدي پيچده قابليت برنامه‌نويسي به زبان‌هاي مايکروسافت ويژوال بيسيک و اتو ليسپ استفاده از امکانات سيستم عامل مايکروسافت ويندوز استفاده از امکانات چند کاربري و امکان ارتباط با نرم‌افزارهاي ديگر. در ويرايش‌هاي 2000 به بعد ايجاد گرديد.
در سال 2000 شرکت اتودسک رسماً نرم‌افزاري را که توانايي زيادي در زمينه نقشه‌برداري، راه‌سازي و کارتوگرافي به همراه داشت و نقطه عطفي در صنعت نرم‌افزارهاي نقشه‌برداري گرديد براي مهندسين نقشه‌برداري عرضه گرديد. نرم‌افزار «اتوکد سيويل تري دي» بعد از نرم‌افزار «لند» به بازار آمد، که بسيار کاربر پسند بود و کارآمدتر از آن مي‌باشد. مهم‌ترين ويژگي و برتري سيويل تري دي نسبت به «لند»، پويا بودن آن مي‌باشد. نرم‌افزار نقشه‌يار، تنها نرم‌افزار نقشه‌برداري محصول ايران مي‌باشد که توسط شرکت سامانه توسعه نقشه از سال 2010 عرضه شد.
اشتغال
دانش‌آموختگان رشته نقشه‌برداري در هر مقطعي اعم از ديپلم به بالا به سرعت جذب بازار کار مي‌شوند. به دليل اهميت اين رشته در کارهاي عمراني و محاسبات سنگين رياضي و تئوري خطاها کسب مدرک در اين رشته کار آساني نيست. از اين رو دانشجويان اين رشته حتي در هنگام تحصيل نيز با پيشنهادها کار فراواني روبرو مي‌شوند. سازمان مديريت و برنامه‌ريزي، وزارت راه و ترابري، وزارت نفت، سازمان آب، سازمان بنادر و کشتيراني، سازمان جغرافيايي وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح، سازمان نقشه‌برداري کشور، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، شهرداري‌هاي کشور و بخش خصوصي از جمله محل‌هاي جذب فارغ‌التحصيلان اين رشته‌است. نقشه‌برداري يکي از رشته‌هاي اصلي در سازمان نظام مهندسي است.
درباره این سایت