تاريخچه ميدان نقش جهان
اين ميدان در زمان حکومت شاه عباس اول و به فرمان وي در محل باغي به نام نقش جهان که گفته مي شود مربوط به دوره حکومت سلاجقه در اصفهان بوده، بنا مي گردد. در چهار طرف ميدان، چهار عنصر معماري نفيس و ارزشمند شامل مسجد تاريخي امام در جنوب ميدان، مسجد شيخ لطف الله در شرق، کاخ عالي قاپو در غرب و سر در قيصريه در شمال به دستور شاه پي ريزي و ساخته شده که هر يک در نوع خود شاهکاري بي بديل مي باشند.
اين ميدان در طول حيات خود کاربري هاي متنوعي را بر عهده داشته است که از جمله مي توان به عملکرد سياسي به لحاظ استقرار کاخ سلطنتي (مراسم تشريفاتي، رژه هاي نظامي، مراسم تعزير محکومين و.) عملکرد مذهبي به لحاظ استقرار دو مسجد (اجراي مراسم و آيين هاي مذهبي، بر پايي نماز جماعت در مواقعي که جمعيت نماز گزار بيش از گنجايش مسجد امام بود) عملکرد تجاري به لحاظ وجود دکانها و قرار گيري در بطن بازار (استقرار چادر هاي دستفروشان، ازدحام مردم براي خريد و .) عملکرد تفريحي (آتش بازي، چوگان بازي، قاپون اندازي، شاطر دواني، جشنها و اعياد ملي، بازيگري، خيمه شب بازي، نقالي و بند بازي).
ويژگي‌ها و مختصات
ميدان نقش جهان، ميداني مستطيل شکل درازاي 560 متر و پهناي 160 متر (طول 440 قدم و عرض 160 قدم) در مرکز شهر اصفهان است.
پيرامون ميدان دويست حجره دو طبقه قرار دارد. افزون بر آن چهار بناي عالي‌قاپو، مسجد شاه، مسجد شيخ لطف‌الله و سردر قيصريه نيز در ميانه چهار ضلع اين مستطيل ساخته شده‌اند.
مسجد شاه
مسجدشاه که به نام‌هاي مسجد جامع، مسجد سلطاني و مسجد امام نيز شهرت دارد، يکي از مساجد ميدان نقش جهان در اصفهان است که در طي دوران صفوي ساخته شد و از بناهاي مهم معماري اسلامي ايران به شمارمي‌رود. اين بنا شاهکاري جاويدان از معماري، کاشي‌کاري در قرن يازدهم هجري است. مسجدِشاه در تاريخ 15 دي 1310 با شمارهي ثبت 107 به‌عنوان يکي از آثار ملي ايران به ثبت رسيده است.
ساخت مسجد جامع عباسي که در ضلع جنوبي ميدان نقش جهان قرار دارد در سال 1020 ه. ق به فرمان شاه عباس اول و در بيست و چهارمين سال سلطنت وي شروع گشته و به منظور تزيين ميدان، در سال 1025 هجري قمري و در حالي كه هنوز مشغول پي‌ريزي قسمت هاي ديگر مسجد بوده‌اند، سر در نفيس كاشيكاري معرق آن را به اتمام رسانيده‌اند. اين مسجد شاهكاري جاويدان از معماري و كاشيكاري و حجاري ايران در قرن يازدهم هجري است و آخرين تاريخ هاي ثبت شده در مسجد، سال 1077 هجري قمري يعني آخرين سال سلطنت شاه عباس دوم و 1078 هجري يعني اولين سال سلطنت شاه سليمان و نيز سال 1095 هجري قمري است و معلوم مي‌دارد كه اتمام تزيينات و الحاقات مسجد، در دوره‌ي جانشينان شاه عباس اول صورت گرفته است.
عالي قاپو دروازه مرکزي و مدخل کليه قصرهايي بود که در دوران صفويه در محدوده ميدان نقش جهان بنا شده بودند. عالي قاپو مرکب از دوکلمه عالي و قاپو است که با هم به معناي «سر در بلند» يا «درگاه بلند» هستند. بناي عالي قاپو با ارتفاعي حدود 36 متر تا کف بازار بلندترين عمارت چند طبقه تا چند دهه اخير در شهر اصفهان بوده است. کاخ عالي قاپو بدليل اضافات و الحاقات معماري در هر سو نمايي متفاوت دارد به طوري که از جلو بنا از ميدان نقش جهان 2 طبقه از پشت ساختمان 5 طبقه، از طرفين بنا 3 طبقه و با احتساب طبقه همکف بعنوان اولين طبقه، در کل 6 طبقه مي باشد.
سر در قيصريه
در مقابل مسجد جامع عباسي در شمال ميدان نقش جهان ، سردرى قوسي شکل با کاشيکارى مجلل و باشکوه و نقاشي‌هاي رنگ باخته صفوي هويدا است، که ورودي بازار قيصريه محسوب مـي شود. سـردر بازار قيصريه ورودي باشکوه و اصيل ميدان نقش جهان است که بهترين ديد و منظر را به اين ميدان داراست و در زمان صفويان ميدان کهن شهر را پس از گذر از بازار به ميدان جديد شهر اتصال مي‌داده است.
مسجد شيخ لطف الله
مسجد شيخ لطف الله در ضلع شرقي ميدان امام و مقابل عمارت عالي قاپو قرار دارد و در سال 1011 تا 1028 هجري قمري به فرمان شاه عباس اول در ميدان مذکور ساخته شده است. سال سردر معرق مسجد شيخ لطف الله، در سال 1011 هجري قمري پايان يافت و ساختمان و تزيينات آن در سال 1028 هجري قمري به پايان رسيده است. مسجد شيخ لطف الله يکي از زيباترين مساجد دوره صفويه به شمار مي رود که در ابتدا به منظور اجراي مراسم مذهبي خانواده سلطنتي و وابستگان خاص شاه بنا شده بود، اما بعدا به احترام بزرگ ترين شخصيت مذهبي آن عصر، شيخ لطف الله، به نام وي نامگذاري و براي نماز گذاري او اختصاص داده شد.
اين مسجد بي نظير شاهکار ديگري از هنر معماري و کاشي کاري قرن يازدهم هجري قمري در اصفهان به حساب مي آيد. محراب مسجد شيخ لطف الله با کاشيکارى معرق و مقرنس‌هاى بسيار دلپذير تزيين شده است. درون محراب دو لوح وجود دارد. در اطراف محراب کتيبه هايى به خط عليرضا عباسى به تاريخ 1012 هجري قمري است و خطاط ديگرى که باقر نام داشته است، ديده مىشود. در اين کتيبه ها رواياتى از پيامبر اکرم و امام ششم شيعيان امام جعفر صادق نقل شده است. اشعارى نيز بر کتيبه هاى ضلع‌هاى شرقى و غربى به چشم مي خورد که احتمالاً سراينده آنها شيخ بهايى، عارف دانشمند و شاعر بزرگ دوره صفوى است.
معمار و بنّاي مسجد، "استاد محمدرضا اصفهاني” است که نام او در داخل محراب زيباي مسجد در لوحه کوچکي ذکر شده است. مسجد شيخ لطف الله از بناهاي تاريخي و مذهبي بسيار مشهوري است که تزيينات کاشي کاري داخلي آن، از ازاره ها به بالا، همه از کاشي هاي معرق پوشيده شده است و داخل و خارج گنبد بي مانند آن نيز از زيباترين گنبد هاي اصفهان به شمار مي رود که از کاشي هاي معرق نفيس پوشيده شده است. باستان شناسان خارجي در مورد عظمت معماري اين مسجد گفته اند: «به سختي مي توان اين بنا را محصول دست بشر دانست.»
درباره این سایت